Μουσείο, Εκκλησιαστικό-Βυζαντινό Ιεράς Μονής Αγίου Ανδρέα Μηλαπιδιάς

Το μουσείο λειτουργεί από το 1988 στον παλαιό ναό της μονής, που αναστηλώθηκε από τον ελληνικό στρατό μετά τον καταστροφικό για την Κεφαλλονιά σεισμό του 1953. Στην είσοδο του ναού εκτίθενται αρχιτεκτονικά μέλη και αποτοιχισμένες αγιογραφίες των αρχών του 17ου αι., που προέρχονται από τον καταστραφέντα το 1953 ναό της γυναικείας Μονής των Ταξιαρχών, η οποία είχε συγχωνευθεί με τη Μονή του Αγίου Ανδρέα. Σε περίοπτη θέση στην αίθουσα εκτίθεται ο χρυσοκέντητος αρχιερατικός σάκος του 1721, όπου απεικονίζεται ο Χριστός Άμπελος με τους Αποστόλους στην μπροστινή πλευρά και η Παναγία Ρίζα Ιεσσαί στην πίσω πλευρά. Στη μεγάλη αίθουσα δεξιά της εισόδου έχει αποκατασταθεί ο ίδιος ο παλιός ναός της μονής. Εδώ, εκτός από το μεγαλύτερο αγιογραφημένο τοιχογραφικό σύνολο που απέμεινε στο νησί, μπορείτε να θαυμάσετε και το ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο τέμπλο του 17ου αι. Οι οχτώ από τις δώδεκα εικόνες του δωδεκαόρτου, τα τέσσερα θωράκια, καθώς και ο Εσταυρωμένος στην επιστέψη του τέμπλου, είναι έργα του Θεόδωρου Πουλάκη, ενός από τους σημαντικότερους αγιογράφους της Επτανησιακής Σχολής, ενώ οι μεταγενέστερες εικόνες των τριών βημοθύρων είναι έργα του Αθανάσιου Άννινου. Στη μικρή αίθουσα αριστερά του τέμπλου εκτίθεται μια συλλογή εικόνων που προέρχονται από άλλες εκκλησίες της Κεφαλλονιάς, από τις οποίες ξεχωρίζουν αυτή με την απεικόνιση του Χριστού Ελκόμενου του 16ου αι. και η εικόνα του Αγίου Νικολάου του 17ου αι. Στον πλάγιο νάρθηκα του ναού εκτίθενται μια εικόνα Εσταυρωμένου από επίστεψη τέμπλου, του Θεόδωρου Πουλάκη, δύο χειρόγραφες επιστολές του Κοσμά του Αιτωλού, το αντιμήνσιο του Αγίου Μακαρίου Νοταρά, το υποκάμισο του Αγίου Παϊσίου (1801-1888), το σάβανο του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄, καθώς και μια σειρά εικόνων, από τις οποίες ξεχωρίζει αυτή της χειροτονίας του Αγίου Ιακώβου του Αδελφόθεου, του 1651, έργο του Νικολάου Σαράμπαλη. Στην προθήκη που υπάρχει στην ίδια αίθουσα εκτίθεται ένα μικρό μέρος της συλλογής εκκλησιαστικών κειμηλίων της μονής, όπως δισκοπότηρα, ξυλόγλυπτοι σταυροί και διάφορα άλλα αντικείμενα. Ανάμεσά τους και ένας ασημένιος δίσκος του 17ου αι., με τη μορφή του Αποστόλου Ανδρέα, μέσα στον οποίο, όπως πιστεύεται, μεταφέρθηκε στη μονή το δεξί πόδι του αποστόλου, όπου και φυλάσσεται μέχρι σήμερα. Πάνω από την προθήκη βρίσκεται αναρτημένη η σημαντική για τη μονή ελαιογραφία της Δέησης της Θεοτόκου, του 1630, στο κάτω μέρος της οποίας διακρίνονται η μοναχή Ρωμύλα με τη μητέρα της και τον πατέρα της. Η πριγκίπισσα Ρωμύλα, κόρη του Ζώτου Τσιγάρα, πρωτοσπαθάριου και γαμπρού του ηγεμόνα της Μολδοβλαχίας Πέτρου Βοϊβόδα, έφτασε εδώ για να μονάσει το 1644, προσφέροντας μεγάλη οικονομική βοήθεια στη μονή. Η παράδοση αναφέρει πως αυτή μετέφερε εδώ το ιερό λείψανο του Αποστόλου Ανδρέα. Στην ίδια αίθουσα, απέναντι από την προθήκη με τα εκκλησιαστικά κειμήλια, μπορείτε να δείτε μερικά κεντήματα, που αποδίδονται στη Ρωμύλα Τσιγάρα. Εδώ εκτίθεται και μια σειρά εξαιρετικών φορητών εικόνων, από τις οποίες ξεχωρίζουν η Κοίμηση της Θεοτόκου του 17ου αι., προσφορά της πριγκίπισσας Ρωμύλας στη μονή, η χαρακτηριστική της επτανησιακής τέχνης εικόνα της Κυρίας των Αγγέλων του 17ου αι., και η Κοίμηση της Θεοτόκου του 1649, που προέρχεται από το ναό της Παναγίας των Κοκκιλίων, ένα από τα πολλά μετόχια που είχε η Μονή του Αγίου Ανδρέα, η οποία το 17ο και 18ο αιώνα γνώρισε μεγάλη άνθηση. Τέλος, στο χώρο ακριβώς απέναντι από την είσοδο μπορείτε να δείτε την αποτοιχισμένη από τη Μονή των Ταξιαρχών κόγχη του Αγίου Βήματος. Στη μονή φυλάσσεται, μεταξύ άλλων, και μια σημαντική συλλογή κωδίκων, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και αυτός που αναφέρει τη θεμελίωσή της, το 1587, από τους Γάσπαρο Μιγγάρδο και Νεόφυτο Ρωμανό. Πολλά από αυτά τα χειρόγραφα, καθώς επίσης και φορητές εικόνες και κειμήλια, θα στεγαστούν προσεχώς σε νέο κτίριο, που κατασκευάστηκε γι’ αυτόν το σκοπό, με μελέτη και επίβλεψη του αρχιτέκτονα Γεράσιμου Βασιλάτου. Γενική άποψη του εκθεσιακού χώρου του Εκκλησιαστικού-Βυζαντινού Μουσείου Ιεράς Μονής Αγίου Ανδρέα Μηλαπιδιάς. Βημόθυρο με τη μορφή του Αγίου Αθανασίου, έργο του Αθανάσιου Άννινου (Εκκλησιαστικό-Βυζαντινό Μουσείο Αγίου Ανδρέα Μηλαπιδιάς). Χρυσοκέντητος αρχιερατικός σάκος του 1721 (Εκκλησιαστικό-Βυζαντινό Μουσείο Αγίου Ανδρέα Μηλαπιδιάς).